Η Ελευσίνα αποτελεί ένα ιερό τόπο που μετεξελίχθηκε σε βιομηχανικό κέντρο της σύγχρονης Ελλάδας. Κι όμως, φαίνεται να αναζητά ξανά την ταυτότητά της. Αυτόν τον διάλογο ανάμεσα στο παρελθόν και το παρόν, τον ιερό και τον βέβηλο χρόνο, επιχειρεί να φωτίσει η έκθεση της διακεκριμένης εικαστικού και ομότιμης καθηγήτριας του ΕΜΠ, Βάνας Ξένου, με τίτλο «Γιατί η Ελευσίνα Σήμερα – Από τη Μελαγχολία στο Όραμα».
Η έκθεση, που εγκαινιάστηκε την τελευταία Κυριακή του Μαρτίου, δεν είναι απλώς ένα καλλιτεχνικό γεγονός· είναι το απόσταγμα τριών δεκαετιών έρευνας και στοχασμού. Η κ. Ξένου μάς καλεί να επιστρέψουμε στις ρίζες ενός τόπου που, πριν κατακλυστεί από εργοστάσια και καμινάδες, αποτελούσε τόπο μύησης, μνήμης και εσωτερικής αναζήτησης.
Τα Ελευσίνια Μυστήρια δεν ήταν θρησκευτική τελετουργία· ήταν μια υπαρξιακή εμπειρία, που καλούσε τον άνθρωπο να δει μέσα του, να αγγίξει το Θείο και να συνειδητοποιήσει τον δημιουργικό του σκοπό.
Πώς μπορούμε να επανασυνδεθούμε με την αρχέγονη σοφία, όταν το τοπίο που τη φιλοξένησε έχει βιαστεί από τη βιομηχανική μονοτονία και την αποξένωση; Μπορεί η μνήμη να επιβιώσει μέσα στην κατασκευή, ή μήπως η μηχανοποίηση του ανθρώπινου βίου εξαφάνισε κάθε δυνατότητα εσωτερικής ανέλιξης;
Χρειαζόμαστε μια επιστροφή, όχι ρομαντική, αλλά ουσιαστική. Μια κάθαρση. Μια αναβίωση όλων των ιερών τόπων όπου ο άνθρωπος τιμούσε τους Θείους Δημιουργούς του και συνδεόταν μαζί τους. Χρειάζεται να ξαναθυμηθούμε και να επαναφέρουμε τον πολιτισμό μας σε όλα τα πεδία και επίπεδα. Είναι κληρονομικό μας δικαίωμα και αποτελούμε την συνέχεια των Ελλάνιων προγόνων μας.
Σε αυτό το όραμα, συστρατεύεται και ο πολιτικός φορέας Ελλήνων Συνέλευσις, δηλώνοντας έτοιμος να στηρίξει έμπρακτα την αναγέννηση αυτών των τόπων. Όχι μόνο ως αρχαιολογικούς χώρους, αλλά ως χώρους μνήμης, γνώσης και δημιουργίας. Στις προγραμματικές δηλώσεις του φορέα περιλαμβάνεται η δημιουργία μιας σύγχρονης αρχαιολογικής επιτροπής που θα αναδείξει την πολιτιστική ταυτότητα της Ελλάδας και θα προσφέρει στον άνθρωπο έναν νέο προσανατολισμό, εξαφανίζοντας οτιδήποτε έχει βεβηλώσει τις αρχαιολογικές μας περιοχές και αναδεικνύοντας οτιδήποτε προβάλει την Ελληνικότητα.
Ο απώτερος στόχος δεν είναι απλώς η τουριστική προβολή ή η αισθητική αποκατάσταση. Είναι η αναγέννηση του ίδιου του ανθρώπου. Ο κάθε άνθρωπος έχει την ανάγκη διεξόδου από την εικονική πραγματικότητα που του επιβάλλεται στο βίο του.
Σήμερα, περισσότερο από ποτέ, η επιστροφή στα Μυστήρια, όχι ως δόγμα, αλλά ως πνευματική εμπειρία και στάση ζωής. Ίσως αποτελεί τη μόνη αληθινή επανάσταση. Εκεί όπου η μηχανή σταματά, η ψυχή συντονίζεται. Εκεί όπου η σκόνη κατακάθεται, η μνήμη μιλά. Και όπου η τέχνη συναντά το ιερό, η Ελευσίνα μπορεί να ξαναγίνει φως.
Χ.Β.
